Einar Osnes er nyleg blitt pensjonist, men har vore hovudverneombod i Utdanningsetaten i Oslo  i mange årsidan 2006. Han har og vore realfagslærar og tillitsvald ved Sogn vidaregåande skule. Han meiner skulen i Noreg må ta vald på arbeidsplassen meir på alvor.

– Når det er fare for liv og helse ved ein byggjeplass blir plassen stengd, men i skulen har me mykje mindre fokus på tryggleik. Det er ofte slik at ein freistar å bortforklare eller bagatellisere kva som har skjedd: «Eleven har det dårleg heime, han har ein vanskeleg periode i livet eller liknande», seier Osnes.

Han meiner at noko av det verste som kan skje er at saka ikkje blir teken på alvor.

– Eg prata ein gong med ein lærar som hadde vore truga med pistol i klasserommet av ein elev i kamuflasjeklede. Ho greidde å få pistolen frå guten og den viste seg å vere ein leikepistol, men det var umogleg å sjå før ho hadde den i handa. Ho melde saka vidare til leiar, men dette blei ikkje registrert, fortel han.

Læraren sleit og måtte gå til psykolog i mange år etter hendinga. Til slutt tok ho kontakt med Utdanningsforbundet, som ho var medlem av, og spurte om hjelp til å få kompensasjon for det ho hadde vore gjennom.

– Problemet var berre det at saka ikkje var registrert. Då var det heilt umogleg for forbundet å kome nokon veg.

Osnes meiner dette med å få skrevet ned kva som har skjedd er heilt avgjerande for korleis saka blir handsama på. 

­­– Det er ekstremt viktig at ein meldar inn trugslar og vald. Ikkje berre for seg sjølv, men og for eleven. Når ein elev er valdeleg må han eller ho ha hjelp, seier Osnes. 

Her er lista Osnes meiner tillitsvalte må sjekke av på når ein kollega fortel om vald eller trugsmål om vald:

Kva gjer du som tillitsvald:

• Ta saka til verneombodet
• Gå saman med verneombodet til rektor
• Be om risikovurdering
• Be om tiltak frå rektor. Det kan vere:
• Kartlegg når og i kva slags situasjonar eleven blir utagerande i?
• Kva kan gjerast for at eleven ikkje blir det?
• Opplæring av tilsette.
• Tiltak som minskar moglege skader. Til dømes fjerne knivar i dei romma eleven er i.
• Viss rektor ikkje vil setje i verk tiltak: Be om ei skriftleg grunngjeving

Vald og trugsmål om vald er ikkje ei privatsak. Det er ikkje den enkelte lærar som skal løyse det. Men alle kan gjere noko. Under har Utdanningsforbundet laga ei liste over kva ein skal gjere når ein sjølv kjem opp i ein situasjon eller når ein er vitne til at barn, elevar eller kollegaer vert utsett.

Kva gjer vi som kollega når det oppstår ei hending?

Med ein gong:

• Andre vaksne skal tilkallast så raskt som mogleg.
• Dersom det er fare for tryggleiken til barn, elevar eller lærarar skal ein  evakuere staden.
• Rektor og eventuelt andre skal varslast med ein gong.
• Den valdsutsette skal takast hand om.
• Valdsutøvaren skal takast hand om.
• Pårørande skal varslast.
• Barn, elevar, andre tilsette og eventuelt andre føresette må få nødvendig informasjon om hendinga.

Rett etterpå:

• Støtt og hjelp den valdsutsette.
• Ikkje la den valdsramma vere åleine.
• Lytt og spør. Få vite mest mogleg om situasjonen.
• Noter ned det du får vite.
• Tillat alle følelsar.
• Når situasjonen har roa seg litt:
• Meld frå til alle som skal ha beskjed.
• Registrer eventuelle skadar (yrkesskadar).
• Korleis registrere, dokumentere og melde frå?
• Hugs å melde avvik. Alle episodar skal registrerast på skulen.

Skulen/kommunen skal fylle ut rapporteringsskjema, som oppbevarast på skulen. Det skal eventuelt sendast kopi til rådmann, politi, hovudverneombod eller andre instansar.

Skademeldingsskjema skal sendast til arbeidsgivar sitt forsikringsselskap.

Alvorlege skader skal meldast til Arbeidstilsynet.

Melde saka til politiet/bekymringsmelding skal sendast til barnevernet.