NRK kunne på nyåret 2025 melda om at « berre « 20 av 80 planlagte skular i Noreg vart lagt ned. Dette er ei gladmelding for elevar, føresette og lærarar mange stader. Mange har kjempa for skulen sin denne hausten.

Over lang tid har KS konsulent sin Håvard Moe reist til dei fleste kommunar i landet, med bodskap om at skulenedlegging og endring av skulestruktur er det viktigaste grepet kommunane må ta for å møta eldrebølga og svak kommuneøkonomi. Både innbyggarar og lokalpolitikarar har fått denne, med all respekt, einsidige og enkle forklaringa på den særs komplekse situasjonen som handlar om kommuneøkonomi. Komplekse situasjonar har som kjend aldri enkle løysingar. Det Håvard Moe prediker blir ikkje meir sant uansett kor mange gonger han gjentek seg sjølv. Det kan det sjå ut til at mange har gjennomskua, heldigvis.

Når me då ser at det er lagt ned færre skular enn planlagt, viser det handlekraft frå politikarane si side tenker eg, ikkje det motsette som Håvard Moe uttalar. Lokalpolitikarane har lytta til fagfolk og innbyggarar og gjort politiske val og prioriteringar slik dei skal. Det står det respekt av. Spesielt med den massive påverknaden KS har prøvd på det motsette, har altså lokalpolitikarar i mange kommunar greidd å sjå heilskapen. Som ordførar i Bømlo kommune, Morten Helland uttalar; det er altfor lettvint at skulestruktur skal ta ansvaret for kommuneøkonomien. Kommunepolitikarane fortener ros for å ha teke desse vala i ein krevjande situasjon. Dei har greidd å sjå barnet sitt beste og langsiktig samfunnsøkonomisk på saka, ikkje som ein salderingspost ein kan skalta og valta med. Tusen takk for det.

Ein skule er ikkje berre utgifter for kommunen og tal i eit excel-ark. Ein skule er nerva i lokalsamfunnet, arenaen der born og unge øver på å vera ein del av samfunnet dei skal overta. Skulen legg grunnlaget for enkeltmenneske sitt liv og framtid både fagleg og sosialt, det er samfunnsoppdraget vårt.
Skulen legg i tillegg grunnlaget for samfunnet vårt både lokalt og nasjonalt. Framtidige arbeidsgjevarar er avhengige av det grunnlaget skulen legg. Både utdanning og danning i nære og trygge omgjevnader er viktig i denne prosessen. For den enkelte betyr det noko kor denne skulen ligg. På den måten bygger me enkeltmenneske, velferdsstaten og framtida til landet vårt. Ikkje noko oppdrag er viktigare enn det.

Ein skule er og viktig for lokalsamfunnet og dei som bur der her og no. Eit samlingspunkt både i kvardagen, for organisasjonslivet og anna. Fellesopplevingar som 17.mai er og viktige kulturelle arenaer, der skulen har ei stor rolle. Desse verdiane er det heldigvis mange av lokalpolitikarane våre som har halde høgt i skulestrukturdebattane som har rast denne vinteren. Det lovar godt for framtida tenker eg.

At Håvard Moe i samtale med NRK meiner politikarar manglar handlekraft, og at dei ikkje tør å ta det grepet han meiner må til, fell på sin eigen urimelegheit viss ein greier å løfta blikket litt. Eg må sei eg forventar det av ein stor samfunnsaktør som KS. Håpar difor på nye taktar derifrå framover.
Så lat oss i året me har framfor oss verna om den norske fellesskulen, både politikarar, foreldre, lærarar og elevar. Me treng fellesarenaen skulen er som er samlande kraft i samfunnet.
Valkampen står for døra; la rammer, tillit og tid til å skapa ein god skule vera fokuset, ikkje kutt og nedleggingar.

Dagens unge veks opp i ei uroleg verd både i storpolitikken og elles. Sosiale medier, stress og press gjer at mange ikkje finn seg til rette.
Lat oss difor saman skapa ro i skulen, slik at skulen igjen vert ein god stad å vera og å læra både for tilsette og elevar. Det er mitt ynskje for det nye året.

Marit Himle Pedersen
Kontaktperson grunnskule
Utdanningsforbundet Vestland